"Sólo si un humano te amara de tal modo que llegaras a ser para él más importante que su padre o su madre; si todo su amor y todos sus pensamientos se derramaran sobre tí y el sacerdote pusiera su mano derecha sobre la tuya e hicierais un juramento de fidelidad por los siglos de los siglos, sólo entonces entraría en tu cuerpo un alma y podrías gozar de la felicidad del ser humano".
La sirenita de Hans Chistian Andersen. Ed Cátedra.
Pois sí, levo todo o día pensando nas princesas Disney gracias a esta composición que atopei no facebook, a través da páxina de Gogara.
Pregúntome en qué medida estas princesas de conto, interpretadas ou inventadas por Disney, tiveron algo, muito ou pouco que ver coa miña socialización.
As princesas Disney menos Blancanieves, por sorte chegáronme tarde, xa sendo adolescente. Recordo, de feito, que as pelis Disney as vin todas gracias a que tiña un amigo en terceiro de BUP - 16 anos- que era un tolo de "La Bella y la Bestia", "Pocahontas", "Aladín", "La Sirenita"... A min parecíame un tipo súpersensible, claro, cun charme descomunal por facer gala desacomplexada da súa paixón animada. Él tiña toda a colección, e eu non tiña nada mellor que facer, por aquel entón.
Referíase unha colega hoxe especialmente á Sirenita, e eu, por primeira vez, púxenme a pensar en serio sobre eses debuxos, sobre ese conto. Así que fun á estantería a buscar o que considero unha pequena xoia da que se aprende moito, os Cuentos completos de Hans Chistian Andersen. Busquei La sirenita, e atopei un imaxinario peor do que recordaba. Tamén me pareceu curioso o final cristianizado. A Sirenita ten que matar ó príncipe (que finalmente se casa con outra) pra salvar a súa vida, pero non o fai, o que se considera unha boa acción que a deixa nunha especie de purgatorio durante trescentos anos, despóis dos cales, irá ó ceo.
Pero o máis brutal deste conto, e o que realmente me fixo pensar, é a transformación da sirenita en humana. Pra poder estar có príncipe, terá que cambiar a súa cola de peixe por pernas. Terá que adaptar o seu corpo ó corpo 'humano'. Terá que renunciar ás súas escamas por unhas pernas, e, claro!, polo que está enmedio. Terá que adaptarse para poder ensamblarse ó principe nunha hipotética sexualidade normativa. Así describe a bruxa o proceso:
"Antes de que salga el sol, nadarás hacia la costa, te sentarás en la orilla y beberás mi poción, y entonces la cola se te rajará y se irá apretando hasta formar lo que los humanos llaman unas piernas preciosas, pero dolerá como si te estuvieran atravesando con una afilada espada. Todos los que te vean dirán que eres la muchacha más bella que han visto. Conservarás tu andar ondulante, no habrá bailarina que pueda igualarte, pero cada paso que des, será como si pisaras un cuchillo afilado y sangrarás"
Podemos ver aquí unha menarquia dolorosa, ou unha adaptación á heteronormatividade que pasa por un sufrimento físico e psicolóxico insoportable.
Como sexa, a sirenita accede por amor ó príncipe, e a cambio, entrega a súa voz á bruxa como pago polo meigallo:
"- Pero si te quedas con mi voz- dijo la sirenita- ¿qué me quedará a mi?
- Tu preciosa figura- dijo la bruja-, tu caminar ondulante y tus ojos expresivos; con ellos podrás fascinar a cualquier ser humano (...)
- Así sea- dijo la sirenita..."
Este conto é certamente terrible, pero por sorte, e non sei si de casualidade ou non, eu cain de pequena noutro tipo de libros. Recordo Alí Babá y los cuarenta ladrones, Don tortuga el sabio, O árbol sabio - unha colección que tiña algúns títulos traducidos ó galego-, e a colección Victoria Plum. Estes dous últimos, os meus favoritos, e probablemente, agora que penso, responsables da miña inclinación polo ecofeminismo.
Victoria Plum era unha "nena flor" que vivía no monte con todos os animalitos, cós que se relacionaba e que a querían moito. Era moi doméstica, a Victoria Plum, si... bueno. Facía bufandas para o mapache, coido recordar, axudaba á rata de campo a cociñar un caldo... e cando se facía noite, os vagalumes a acompañaban a casa para iluminarlle o camiño... "xa que ti estiveches currando para todo o mundo, devolvémosche o favor". Con Victoria Plum aprendín que hai que ser boa veciña e amiga, que hai que saber dar e recibir, e posteriormente gracias ó feminismo puiden librarme da sobreexaltación das bondades do traballo doméstico e do coidado.
Penso que as fermosas historias cotidianas de Victoria Plum foron as que realmente se me quedaron dentro...
Cando tiña quince anos, canda a moda, precisamente, das princesas Disney, fixen un curso de fotografía no instituto. Collía a cámara e ía sacar fotos aburridísimas (que eu consideraba mui artísticas nese momento) ó lado da miña casa. Entón era todo monte. Nunha destas expedicións, estando eu moi concentrada nun encuadre ó lado dun río e duns campos desertos, escoitei claramente unha voz infantil ó lado miña que me espetou amigablemente un "Ola!". Mirei por todos lados. Alí non había ninguén.
Acórdome sempre moito deste episodio. Xuro e perxuro que escoitei un "ola" nítido, claro, ata efusivo... e que non estou tola. Quén puido ser? Probablemete, agora penso, que Victoria Plum. Certo, quizáis non dende o chan, nin dende o río nin dende a herba. Pero era Victoria Plum, que estaba aí, que quedou aí, e que saudaba por dentro.
